نقش زن در توسعه انسانی

نقش زن در توسعه انسانی

توسعه، در عرف رایج عبارت است از «سرمایه گذاری در اموری که موجب وارد کردن تغییراتی در سازمان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نظام می گردد» جهت این تغییرات عموما به طرف رشد است و رشد کمی و کیفی را در بر می گیرد . در نهایت، حاصل این رشد; افزایش دائمی ثروت جامعه و درآمد ناخالص ملیاست . (1) (GNP) این گونه از توسعه حاصل «نظام توزیعی » است که موازنه را در جهت منافع قشر قدرتمند حل نموده و ضرورتا قشر دیگر (عموما زنان) محروم شده اند . آثار این محرومیت نیز موضوعاتی مانند فقر، خشونت، اشتغال و غیره است که امروز بعنوان مشکلات زنان مطرح شده و سازمان ها و ارگان ها بدنبال حل آن ها هستند . در سیستمی که مبنای قدرت اقتصادی توسعه کمی سرمایه است الزاما انسان به صورت کالا در آمده و در حکم ابزار عمل می کند و تقسیمات بهره وری از محصولات اجتماعی بگونه ای می شود که وسایل و امکانات به نفع یک قشر گشته و طبقه دیگر در استفاده از امکانات محروم می شوند . علاوه بر این محرومیت فرهنگی نیز در جوامع به اصطلاح «توسعه نیافته » قابل مشاهده است . زنان و اقشار محروم در توزیع اطلاعات و تولید آن هیچ سهمی ندارند . و کشورهای قدرتمند دریافت اطلاعات را به محرومین تحمیل کرده و منافع آن را به طرف خود انتقال می دهند; در نتیجه کار آمدی معادلات در انحصار صاحبان قدرتی می شود که به وسیله ابزارهای اجتماعی قدرت خود را توسعه داده اند و نهایتا جهت توسعه فرهنگی به نفع کسانی خواهد بود که قطب توسعه گشته اند . در صورت تغییر معنای «بهره وری » معنای فقر و بسیاری از مفاهیم دیگر، مانند جهل و زمینه پیدایش آنها نیز تغییر خواهد کرد . آیا زنان ذاتا از مردان کم هوش ترند و اختلاف فیزیکی باعث عقب ماندگی آنها است ؟ و یا اگر زنان مستضعف جهان در جایگاه واقعی خود قرار گیرند وضعیت بهتری می یابند؟ تا زمانی که توزیع به نفع قشر خاصی صورت گیرد، تحمیل محرومیت و آثار آن امری طبیعی است . در این صورت در کشورهای عقب مانده بیشتر شاهد بیماری های جسمی و روحی خواهیم بود اگر چه بیماری های روحی در عوامل مؤثر در فقر کشورهای توسعه یافته لحاظ نشده است . لذا توصیه می شود که زنان، محور بررسی های خود را، آسیب شناسی از نحوه توزیع قدرت، ثروت، اطلاعات در وضع موجود جهان و ترسیم وضع مطلوب و مقایسه آن دو با هم قرار داده تا علت توسعه نیافتگی بعضی جوامع و بخصوص قشر زن مشخص شود و عواملی مانند نیازهای بشری اعم از فردی و اجتماعی ریشه یابی گردد و چگونگی روابط انسانی که منجر به کمبودهای موجود گشته در مقیاس جهانی شناسایی شود و باید بررسی شود آیا ابزارهایی که قدرت و ثروت را از یک طبقه به طبقه دیگر انتقال داده اند ابزارهای طبیعی (مانند توانایی ذهنی) بودند یا ابزارهای اجتماعی (مانند روابط انسانی .) مفهوم توسعه انسانی در اسلام توسعه ای که محور آن به جای رشد کمی، تکامل انسان باشد تنها در سایه ادیان الهی و آن هم دینی که دارای احکام اجتماعی است امکان پذیر است . رشد کمی و کیفی، مراحل نازل و ابتدایی نسبت به توسعه بر آن مقدم است . توسعه به معنای «بالا بردن قدرت کار آمدی در اجتماع » یا «افزایش و ارتقاء انسجام اجتماعی » (انسجام همه جانبه) است . لذا نمی تواند در یک بخش از جامعه حضور داشته و بخش دیگر فاقد آن باشد . در حقیقت وقتی تمام خصوصیات و اوصاف یک موضوع تغییر کند، موجب افزایش ظرفیت، شدت نسبت تاثیر و تغییر جهت آن موضوع می شود; در این صورت شاهد توسعه سازمانی هستیم . به عبارت دیگر توسعه به معنای وارد کردن موضوعات و ارتباطات جدید در نظام یعنی ایجاد کننده وحدت و انسجام تازه ای است که قبلا نبوده . به عنوان مثال حساسیت های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بانوان تغییر می یابد و آن گروه از زنان که موضوعات شخصی یا خانوادگی نزدشان از اولویت بالاتری برخوردار است و سطح بالاتر دستیابی به شغل و منصب اجتماعی (احیانا برابر با مردان) برای حضور در جامعه را مهم می شمارند . (2) با زنانی که با انتخاب یک آرمان خود را متعهد به تحقق جهان بینی الهی می دانند، تفاوت دارند . منزلت برخاسته از این نوع نگرش است که توسعه انسانی و جایگاه رفیع تکاملی را برای زنان به ارمغان می آورد . برای نمونه به جای این که زنان وقت خود را صرف پیدا کردن راه های حقوقی و قانونی برای رسیدگی و دست گیری از زنانی که در شرایط اجتماعی موجود با مشکلاتی مواجه هستند، نمایند; بهتر است به دنبال یافتن ریشه های ضعف زنان در تعیین موضوعات استراتژیک و تصمیم های جهانی باشند . علت غفلت زنان از موضوعات آرمانی و جهانی و سرگرم شدن به موضوعات شخصی، نداشتن مسؤولیت و مناصب حساس در سطح ملی و یا بی اطلاع بودن از وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جهان می باشد . چگونگی تغییر حساسیت زنان از سطح فردی به سطح تکاملی اگر مفاهیمی چون توسعه، بر مبنای تکامل تعریف شود، افق نگرش به منزلت زن تغییر می یابد و قوانین و اصول نیز در سطح بین المللی متناسب با مراحل تکامل تدوین خواهد شد، فعالیت زنان منحصر به موضوعاتی که مستقیما به آنها مربوط است نخواهد شد; لذا نسبت به هر تصمیم بین المللی که غیر مستقیم زنان را محدود و متاثر می کند - تحریم های اقتصادی، فرهنگی و تصمیمات سیاسی سران که دارای حق و تو هستند - حساس شده و تقاضای تجدید نظر می نمایند . توصیه و پیشنهاد به سازمانهای غیر دولتی زنان (NGO) جمهوری اسلامی ایران به دلیل اصل دانستن «کرامت انسانی » دارای بهترین شرایط برای شناسایی امور و احقاق حق مستضعفین جهان از جمله زنان است . لذا راه حل هایی برای تغییر وضعیت موجود، به کلیه زنان جهان ارایه می نماید . تا بتوانند از این پایگاه، فعالیت هایی را که در نظام های دیگر نمی توانند انجام دهند، (3) به مرحله عمل برسانند . 1 . زنان باید همبستگی اجتماعی خود را ارتقاء داده و بانوان مشخصی که دارای زمینه ذهنی آماده تری هستند می توانند شرایط رشد، پرورش، و تعالی حساسیت سایر زنان را تامین نموده و توجه آن ها را از مشکلات ریز اجتماعی به حضور در تصمیم گیری های کلان تشویق نمایند تا بتوانند در توسعه امنیت و آزادی مشارکت پیدا کنند . 2 . همبستگی اجتماعی باید از نظر فرهنگی، به توسعه تفاهم اجتماعی، از نظر اقتصادی، به توسعه تعاون و همکاری اجتماعی و از لحاظ سیاسی، به توسعه امنیت اجتماعی منجر گردد . 3 . هدف از فعالیت و مشارکت اجتماعی زنان; ارتقاء سطح فکری آنان در امور سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مقابله با مظالم جهانی (نه مقابله با مرد و طرح برابری ها یا اختلاف جنسی) از طریق ایجاد حادثه و تغییر جهت حوادث جهان به نفع قشر مظلوم می باشد . 4 . توصیه به مسؤولین سازمان ملل و کنفرانس های بین المللی که در تنظیم و تصویب قوانین (سیاسی، فرهنگی، اقتصادی) جهانی حقوق زنان را به طور کامل رعایت نمایند . 5 . بررسی و مطالعه در روش اطلاع رسانی، تنظیم اطلاعات، تکنولوژی، توزیع آن از طریق شبکه های اطلاع رسانی جهانی و مبارزه با طبقاتی شدن اطلاعات و فرهنگ به نفع قشر قدرتمند . پیشنهادهای که برای دست یابی به این مهم ارایه می شوند عبارتند از: الف: ارائه خدمات ساده و پیشرفته سازمانی به زنان جهان; ب: بالابردن سهم تاثیر زنان در تغییر و توسعه شرایط اجتماعی; برای حل مشکلات اقشار مستضعف در جهت تکامل; ج: بالا بردن سطح همکاری زنان در جهان; د: ایجاد هم دلی، هم فکری،و همکاری با زنان مستضعف جهان . امید است که پیشنهادات فوق مورد مطالعه و بررسی سازمان های غیر دولتی زنان در سطوح ملی، بین المللی و جهانی قرار گرفته و انجمن زنان مسلمان پژوهشگر شاهد نقطه نظرات کلیه ارگان های مربوطه باشد . پی نوشت ها: 1) البته برای افزایش در آمد هر نوع وسیله و حرکتی را کشورهای قدرتمند برای خود مجاز می دانند . 2) هر چند که این تقاضای حضور در جامعه برای حل مشکلات هم نوعان خود باشد ولی افق در این نگرش با حساسیت در افق توسعه یافتگی کاملا متفاوت است . 3) حتی تصمیم گیری در نظامهای دموکرات باید در قالب یک چهار چوب خاص باشد و با منافع سازمانهای اداری آنان برخوردار نداشته باشد . بعبارت دیگر وقتی فعالیتهای زنان ارتقاء پیدا کرده و با چهار چوب یا قالب نظام استکباری اصطکاک پیدا کند، مانع ادامه فعالیت زنان خواهد شد .